Żórawina – Sorau położona jest nad rzeką Żórawką.
Nazwa Żórawina pochodzi od gatunku leśnej jagody i stała się podstawą topograficznego określenia zarówno nazw rzecznych jak i miejscowych np. niektóre wsie położone w obszarze gminy np. Krajków nazywany w 1204 r. Kraycowo in Sorauina.
Pierwsze zapisy w języku łacińskim, dotyczące miejscowości Soravin pojawiły się w bulli papieskiej Hadriana IV w roku 1155 jako potwierdzenie własności biskupstwa wrocławskiego.
Późniejszy właściciel – książę Henryk IV w 1278 r. podarował posiadłość mieszczanom jaworskim Fryderykowi i Helboldowi.
Prawdopodobnie to właśnie im należy zawdzięczać wzniesienie kościoła na wyspie utworzonej w widłach rzeki Żórawki.
Około 1300 r. powstała siedziba pańska, otoczony fosą zamek tzw. Wasserburg. Przez wały rzeki przerzucono zwodzony most z flankującymi go dwiema wieżami bramnymi.
W 1364 r. ustawiono tu granitowy pręgierz, który w latach późniejszych przeniesiony został na dziedziniec obecnego kościoła parafialnego.
W 1400 r. naczelne prawa do wsi otrzymał mieszczanin wrocławski Peter Roten.
Na przełomie lat 1428/29 w okolicy zjawili się husyci rabując, mordując i wzniecając pożary. W tym czasie wieś należała już do Prockendorfów, o czym wspominał napis na wielkim dzwonie kościoła, którego byli fundatorami.
Od 1584 r. Żórawina znajdowała się w rękach Hanniwaldów.
22 września 1608 r. Żórawina otrzymuje prawa miejskie z rąk cesarza Rzymu Rudolfa II. Dzieje praw miejskich do dzisiaj okryte są tajemnicą. Ówczesny właściciel – Adam Hanniwald nigdy nie wprowadził ich w życie, brak jest też zapisu, że zostały cofnięte.
W 1654 r. posiadłość otrzymała jako zastaw księżna bierutowska z dynastii wirtemberskiej.
Od 1660 r. jako właściciele figurują kolejno: Baron von Jaratschin, Baron von Forno, Bernard von Hoyer, Baron Theodor von Herschemann, Baron von Langenthal, rodzina von Röderów, od której wieś przejęła pruska kamera królewska z siedzibą w Charlottenburgu, oddając tutejsze dobra w dzierżawę od 1886 do 1905 r. rodzinie Schmidtów, później zaś Neugebauerowi z Brzegu.
XIX wiek to okres dynamicznego rozwoju.
W 1870 r. Żórawina otrzymuje połączenie kolejowe z Wrocławiem, co przyspiesza jej dynamiczny rozwój – w 1876 r.wybrukowano kostką granitową główną drogę, w 1888 r. osiedlił się pierwszy lekarz, od 1897 powstają kolejno: fabryka cygar Karola Normanna, fabryka mebli Augusta Assiga, cukrownia.
ZABYTKI
Żórawina
Kościół św. Trójcy – perła manieryzmu – jest jednym z najcenniejszych zbytków w Europie Środkowej, wymieniony po raz pierwszy w 1335 r. w rejestrze dziesięcin nuncjusza Galharda. Powstał zapewne za sprawą Fryderyka Hanniwalda z Jawora. Była to kamienna budowla, być może na miejscu wcześniejszej drewnianej. W istniejącej budowli najstarszą częścią są obwodowe mury nawy, prezbiterium i wieża z II poł. XIV w. W latach 1600 – 1608 z inicjatywy mecenasa sztuki Adama Hanniwalda kościół poddany został gruntowej rozbudowie, otrzymał również wspaniałe wyposażenie wnętrza. Około 1630 r. wokół kościoła założono fortyfikacje typu holenderskiego, które w nienaruszonym stanie przetrwał do dziś.
Wilczków
Gotycki kościół p.w. Wniebowzięcia NMP wzniesiony w II połowie XV wieku jako jednonawowa budowla z wieżą od zachodu i trójbocznie zamkniętym prezbiterium ze sklepieniem krzyżowym. We wnętrzu kościoła na uwagę zasługuje barokowy ołtarz z 1792 roku, cztery gotyckie rzeźby z 1500 r. oraz gotyckie sanktuarium.
Komorowice
Pałac z początku XVI wieku. Pierwotnie wybudowany w stylu gotycko- renesansowym jako dwór obronny. Przebudowany w 1600 roku w stylu barokowym. W 1848 roku zmodernizowany w stylu nawiązującym do paryskiego baroku. Budowla murowana, złożona na rzucie podkowy, dwutraktowa, dwukondygnacyjna, nakryta dachem czterospadowym. Na elewacjach pałacu zachowane zostały renesansowe obramienia okien, zaś we wnętrzu sklepienia kolebkowe.
Galowice
Ruiny eklektycznego pałacu przebudowanego w 1840 i 1894 r. Wschodnie skrzydło budowli zachowane w stylu klasycystycznym zaś zachodnie w neogotyckim. Pałac otoczony parkiem o powierzchni 3,7 ha.
Jaksonów
Kościół p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego z pierwszej połowy XV wieku, przebudowany w 1603 roku, gruntownie restaurowany w latach 1884-1888. Budowla murowana z cegły, jednonawowa, z prostokątnym prezbiterium, z neogotycką wieżą od zachodu. We wnętrzu kościoła zachowane epitafia z XVIII wieku. Wokół budowli znajduje się kamienny, obronny mur cmentarny ze strzelnicami. Przy schodach kościelnych usytuowany jest krzyż pokuty.
Węgry
Dwór pierwotnie barokowy, wzniesiony w trzydziestych latach XVIII wieku, przebudowany w stylu neogotyckim około 1800 roku. Budowla murowana z prostokątnym półowalnym ryzalitem, dwutraktowa, trzykondygnacyjna, nakryta dachem czterospadowym. W pałacu zachowane zostały na sufitach sal pietra profilowane podziały dekoracyjne. Obecnie w budynku mieści się szkoła podstawowa.
Charakterystyka gminy
Gmina Żórawina znajduje się w obszarze o szczególnie korzystnym położeniu geograficznym i komunikacyjnym nie tylko w skali regionu, ale nawet Europy Środkowej. Ta dogodna lokalizacja (niewielka odległość od Wrocławia, przebiegająca autostrada A4) umiejscawia nas w europejskim korytarzu wschód – zachód a za sprawa linii kolejowej (relacji Wrocław – Praga) także północ – południe. Główny układ komunikacyjny gminy stanowią drogi wojewódzkie nr W-395 relacji Wrocław Strzelin Ziębice i nr W-346 relacji Oława Kąty Wrocławskie Środa Śląska. Przez teren gminy przebiegają również liczne drogi gminne i powiatowe. Dzięki temu z Żórawiny do Wrocławia możliwy jest dojazd aż czterema trasami komunikacji kołowej. Odległość miejscowości Żórawina od centrum Wrocławia wynosi zaledwie 15 km.
Atuty Gminy:
1. Bliskie sąsiedztwo Wrocławia – ok. 15 km (od centrum miasta) stwarza możliwość rozwoju usług i budownictwa mieszkaniowego jednorodzinnego,
2. Dogodne położenie przy autostradzie A4 i linii kolejowej Wrocław – Międzylesie – Praga zapewnia sprawną komunikację na terenie województwa,
3. Grunty rolne wysokich klas I-III stanowią podstawę produkcji rolnej i przetwórstwa rolnego,
4. Wysoki stopień zaawansowania prac nad infrastruktura w gminie:
-infrastruktura wodociągowa,
– oczyszczalnia ścieków i kanalizacja,
– nowoczesna sieć teleinformatyczna,
5. Dostępność terenów inwestycyjnych
–